Có nên học hệ đại học từ xa không? Ưu và Nhược điểm cần biết.

Bạn đang cân nhắc theo học một chương trình đại học từ xa? Đây là một quyết định học vấn quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến lộ trình sự nghiệp và tài chính cá nhân của bạn. Đặc biệt là với người đi làm bận rộn đang cần hoàn thiện văn bằng hoặc tìm kiếm cơ hội thăng tiến.

Chắc hẳn bạn đang có nhiều thắc mắc, và cả những lo lắng về định kiến xã hội hay giá trị thực sự của tấm bằng sau khi tốt nghiệp. Liệu nhà tuyển dụng có chấp nhận? Học online có đảm bảo kiến thức?

Bài viết này sẽ là kim chỉ nam của bạn, cung cấp một phân tích khách quan và đa chiều, dựa trên quy định pháp lý mới nhất (như Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT) và kinh nghiệm thực tiễn từ chính cựu sinh viên.

Đại học từ xa là gì? 

Trước hết, cần hiểu rõ: Đại học từ xa là một hình thức đào tạo được Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) công nhận, nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, song song với hệ chính quy và hệ vừa làm vừa học.

Phương thức học tập chủ yếu diễn ra qua hệ thống quản lý học tập (LMS), bài giảng điện tử (E-learning), video bài giảng, và các buổi học trực tuyến (live class) với giảng viên. Việc thi cử, kiểm tra có thể kết hợp linh hoạt giữa trực tuyến và tập trung tại các trạm của trường.

>>Xem thêm: Đại học từ xa là gì?

Phân biệt rõ với các khóa học online ngắn hạn (Coursera, Udemy…) 

• Khóa học online ngắn hạn: Thường cấp chứng chỉ (certificate) hoàn thành, tập trung vào một kỹ năng cụ thể và không được công nhận là văn bằng học thuật.
• Đại học từ xa: Được xây dựng theo chương trình khung của Bộ GD&ĐT, phải qua kiểm định chất lượng, và khi tốt nghiệp, sinh viên được cấp Bằng Cử nhân (hoặc Kỹ sư) nằm trong hệ thống văn bằng quốc gia. Đây là sự khác biệt cốt lõi về tính pháp lý và thẩm quyền (Authoritativeness).

Những lầm tưởng phổ biến cần làm rõ 

1. “Bằng từ xa là bằng giả / không giá trị.”
2. “Học từ xa rất dễ, chỉ cần đóng tiền là có bằng.”
3. “Không thể học Thạc sĩ với bằng từ xa.”

Đây đều là những quan niệm SAI LẦM và lỗi thời. Chúng ta sẽ làm rõ giá trị pháp lý của bằng cấp ngay sau đây.

Phân tích đa chiều: Ưu điểm và Nhược điểm khi học Đại học từ xa

Lợi ích không thể bỏ qua (Ưu điểm) 

1. Linh hoạt tuyệt đối về thời gian và không gian: Đây là ưu điểm lớn nhất. Bạn có thể học vào buổi tối, cuối tuần, hay bất kỳ lúc nào rảnh mà không cần đến trường. Rất lý tưởng cho người đi làm, người có gia đình, con nhỏ.

2. Tiết kiệm chi phí đáng kể: Bạn tiết kiệm được chi phí đi lại, chi phí sinh hoạt (nếu phải trọ học xa nhà). Học phí thường được tính theo tín chỉ, cho phép bạn đóng linh hoạt theo khả năng tài chính mỗi kỳ.

3. Giá trị bằng cấp :

• Theo Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT (có hiệu lực từ ngày 01/03/2020), văn bằng đại học KHÔNG CÒN GHI hình thức đào tạo (chính quy, tại chức, hay từ xa) trên phôi bằng.
• Điều này có nghĩa là, về mặt pháp lý, bằng Cử nhân bạn nhận được từ chương trình từ xa có giá trị hoàn toàn tương đương với bằng chính quy, đủ điều kiện để xét nâng lương, học lên Thạc sĩ, Tiến sĩ, hoặc thi tuyển công chức.

4. Rèn luyện kỹ năng tự học và quản lý thời gian: Bạn buộc phải tự giác lập kế hoạch học tập, tự nghiên cứu tài liệu. Đây là kỹ năng “vua” mà bất kỳ nhà tuyển dụng nào cũng đánh giá cao.

5. Cơ hội tiếp cận các trường đại học hàng đầu: Bạn có thể lấy bằng Cử nhân của Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Tài chính… ngay cả khi bạn không đủ điểm chuẩn đầu vào hệ chính quy của họ.

 >>Xem thêm: Bằng Đại Học Từ Xa Có Giá Trị Không?

Thách thức lớn bạn phải đối mặt (Nhược điểm) 

1. Đòi hỏi tính tự giác và kỷ luật cực cao: Đây là lý do chính khiến nhiều người bỏ cuộc. Không có giáo viên thúc ép, không có bạn bè gọi đi học, bạn phải tự chiến đấu với sự trì hoãn của bản thân.

2. Hạn chế tương tác trực tiếp (Networking): Bạn sẽ mất đi trải nghiệm “đời sống sinh viên”, và cơ hội xây dựng mạng lưới quan hệ (networking) với bạn bè, thầy cô sẽ ít hơn so với học tập trung.

3. Yêu cầu kỹ năng công nghệ cơ bản: Bạn phải thành thạo máy tính, internet, và các phần mềm học tập trực tuyến (LMS).

4. Không phù hợp với các ngành cần thực hành chuyên sâu: (Xem chi tiết ở mục sau).

Những nhóm ngành nào có thể và không thể đào tạo từ xa?

Việc lựa chọn đúng ngành là cực kỳ quan trọng đối với việc quyết định có nên học Đại học hệ đào tạo từ xa hay không.

Các nhóm ngành phổ biến và phù hợp nhất

Đây là những ngành tập trung vào lý thuyết, nghiên cứu, và kỹ năng máy tính:

• Khối ngành Kinh doanh & Quản lý: Quản trị kinh doanh, Kế toán, Tài chính – Ngân hàng, Marketing, Thương mại điện tử, Luật Kinh tế.
• Khối ngành Công nghệ thông tin (IT): Khoa học máy tính, Kỹ thuật phần mềm, Quản trị mạng. (Lưu ý: Sinh viên cần tự giác thực hành rất nhiều).
• Khối ngành Xã hội & Nhân văn: Ngôn ngữ Anh, Luật, Tâm lý học (một số chuyên ngành).

Các nhóm ngành không hoặc rất hiếm khi đào tạo từ xa

Một sự thật phải thẳng thắn rằng các ngành sau đây không thể hoặc khó khăn khi đào tạo từ xa vì đòi hỏi trang thiết bị, phòng thí nghiệm (lab), hoặc thực hành lâm sàng:

• Khoa học sức khỏe: Y đa khoa, Răng – Hàm – Mặt, Dược sĩ (hệ đại học).
• Kỹ thuật nặng & Thí nghiệm: Kỹ thuật Hóa học, Kỹ thuật Cơ khí (chế tạo máy), Công nghệ sinh học.
• Nghệ thuật & Thể chất: Diễn viên, Hội họa (sơn mài, điêu khắc), Giáo dục thể chất.

Ai là người phù hợp nhất để học Đại học từ xa?

Phần này giúp bạn tự trả lời câu hỏi “Tôi có nên học Đại học từ xa không?”.

Bạn nên học nếu:

• Bạn là người đã đi làm, cần bằng cấp để thăng tiến, hoàn thiện hồ sơ, hoặc nâng bậc lương.
• Bạn bận rộn (vì công việc, gia đình, con cái) không thể sắp xếp thời gian học tập trung.
• Bạn có khả năng tự học và kỷ luật cao.
• Bạn muốn học thêm một Văn bằng thứ 2 (VB2) ở một lĩnh vực khác.

Bạn không nên học nếu:

• Bạn vừa tốt nghiệp THPT và muốn trải nghiệm đầy đủ “đời sống sinh viên” (kết bạn, tham gia câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa).
• Bạn thiếu tính tự giác, cần người khác thúc ép, nhắc nhở để học tập.
• Bạn muốn theo đuổi các ngành nghề đòi hỏi thực hành tay nghề cao (như Y, Dược, Cơ khí chế tạo).

>>Xem thêm: Review học đại học từ xa từ A đến Z

Hướng dẫn lựa chọn trường và ngành học từ xa uy tín

Nếu bạn đã quyết định “Nên”, đây là các bước để bắt đầu.

Checklist 5 bước để đăng ký học Đại học từ xa

Bước 1: Tự đánh giá mục tiêu: Bạn cần bằng để làm gì? (Thăng tiến, chuyển ngành, hay chỉ để “có bằng”?). Mục tiêu rõ ràng sẽ giúp bạn có động lực.

Bước 2: Đối chiếu điều kiện: Bạn thuộc đối tượng nào? (Đã tốt nghiệp THPT, Trung cấp, hay Cao đẳng?). Tùy đối tượng mà thời gian đào tạo liên thông sẽ khác nhau.

Bước 3: Chọn trường và ngành:

• Kiểm tra tính pháp lý: Đảm bảo trường bạn chọn đã được Bộ GD&ĐT cấp phép đào tạo từ xa ngành đó.
• Gợi ý các trường uy tín (Authoritativeness): Một số trường có bề dày kinh nghiệm đào tạo từ xa như Trường Đại học Mở Hà Nội, Trường Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh, Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông…

Bước 4: Chuẩn bị hồ sơ: Thường bao gồm Sơ yếu lý lịch, Bằng tốt nghiệp (công chứng), Học bạ/Bảng điểm, Giấy khai sinh…

Bước 5: Liên hệ phòng tuyển sinh: Liên hệ trực tiếp website chính thức của các trường (tránh các trang trung gian mạo danh) để được tư vấn lộ trình và nộp hồ sơ.

>>Xem thêm: Danh sách các trường đào tạo đại học từ xa chi tiết nhất

Giải đáp các câu hỏi thường gặp nhất về học Đại học từ xa

Bằng Đại học từ xa có giá trị pháp lý không? Có xin được việc không?

• Trả lời: Có, giá trị pháp lý tương đương bằng chính quy. Theo Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT, trên bằng không còn ghi hình thức đào tạo.
• Việc xin việc phụ thuộc vào năng lực thực tế của bạn. Bằng cấp là “vé qua cửa”, còn năng lực mới là thứ giữ bạn ở lại và thăng tiến.

Học Đại học từ xa có dễ tốt nghiệp không?

• Trả lời: Không hề dễ. Đây là lầm tưởng lớn nhất. Bạn vẫn phải thi cử, làm tiểu luận, làm khóa luận tốt nghiệp nghiêm túc theo chuẩn của Bộ GD&ĐT. Tỷ lệ bỏ cuộc do thiếu kỷ luật là khá cao.

Tốt nghiệp hệ từ xa có được học tiếp Thạc sĩ, Tiến sĩ không?

• Trả lời: Chắc chắn là có. Vì văn bằng Cử nhân hệ từ xa có giá trị pháp lý tương đương, bạn hoàn toàn đủ điều kiện dự thi và theo học các chương trình Cao học (Thạc sĩ, Tiến sĩ) tại bất kỳ trường đại học nào (kể cả trong và ngoài nước).

Học phí hệ từ xa được tính như thế nào?

• Trả lời: Thường tính theo số tín chỉ bạn đăng ký trong mỗi học kỳ. Mức phí cụ thể dao động tùy trường (công lập hay tư thục) và tùy ngành. Mức tham khảo trung bình khoảng 400.000 – 800.000 VNĐ/tín chỉ (năm 2024-2025).

>>Xem thêm: Chi phí học đại học từ xa

Thời gian học mất bao lâu để hoàn thành?

• Trả lời: Rất linh hoạt, tùy vào bằng cấp đầu vào
• Học mới (từ THPT): Khoảng 3.5 – 5 năm.
• Học liên thông (từ Trung cấp/Cao đẳng): khoảng 2 – 2.5 năm.
• Văn bằng thứ 2 (đã có 1 bằng Đại học): tối thiểu khoảng 2 – 2.5 năm.

>>Xem thêm: Giải đáp học Đại học từ xa mất bao lâu?

Kết luận

Tóm lại, câu trả lời cho “Có nên học đại học từ xa không?” phụ thuộc phần lớn vào chính bạn.

Về mặt pháp lý, bằng cấp hoàn toàn có giá trị. Về mặt kiến thức, chương trình học cung cấp nền tảng chuẩn. Nhưng giá trị thực tế (kiến thức bạn nhận được và sự công nhận của nhà tuyển dụng) phụ thuộc 100% vào sự tự giác, nỗ lực và thái độ nghiêm túc của bạn.

Nếu bạn xác định rõ mục tiêu, có tính kỷ luật cao và thực sự học vì kiến thức, đây là con đường tuyệt vời để bạn nâng tầm bản thân mà không ảnh hưởng đến công việc hiện tại.

Bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về chương trình học từ xa? Hãy để lại bình luận bên dưới để các thầy cô tư vấn bên Trường Đại học Mở Hà Nội sẽ liên hệ để tư vấn miễn phí về chương trình học cho bạn

>>Xem thêm: Đại học từ xa là gì? | Giải đáp A-Z cho người đi làm